از جمله عوامل مؤثر در تأمین سعادت خانواده مسؤولیتپذیرى متقابل همسران است. هر یک از زن و مرد باید بدانند که با قبول زندگى مشترک مسؤولیتهایى برعهده آنان قرار مىگیرد که پیش از تشکیل خانواده از آن آسوده بودند؛ این مسؤولیتها با توجّه به اختیارات، تواناییها و شرایط خاص هر یک از زن و شوهر برعهده آنان قرار مىگیرد.
رسول خدا صلى الله علیه و آله مىفرماید:
«الرَّجُلُ راعٍ عَلى اهْلِ بَیْتِهِ وَ کُلُّ راعٍ مَسْئُولٌ عَنْ رَعِیَّتِهِ، وَالْمَرْاةُ راعِیَةٌ عَلى مالِ زَوْجِها وَ مَسْؤُولَةٌ عَنْهُ» «1»
مرد نگهبان اهل بیت خود است، و هر نگهبانى در مورد آنچه که باید از آن نگهبانى کند، مسؤول است، و زن نگهبان مال همسرش است و نسبت به آن مسؤول مىباشد.
و نیز مىفرماید:
«الا کُلُّکُمْ راعٍ وَ کُلُّکُمْ مَسْئُولٌ عَنْ رَعِیِّتِهِ ... وَالرَّجُلُ راعٍ عَلى اهْلِ بَیْتِهِ وَ هُوَ مَسُئُولٌ عَنْهُم؛ فَالْمَرْاةُ راعِیَةٌ عَلى اهْلِ بَیْتِ بَعْلِها وَ وُلْدِهِ وَ هِىَ مَسْئُولَةٌ عَنْهُمْ» «2»
همه شما نگهبان و مسؤول هستید، ... مرد بر خانوادهاش نگهبان است و نسبت به آنان
مسؤول مىباشد و زن بر خاندان همسر و فرزندان او مسؤول است.
این مسؤولیت در جانب مرد از اهمیّت خاصّى برخوردار است، زیرا وى عهدهدار سرپرستى خانواده است و در نتیجه در قبال تمام مسائل و مشکلات فکرى، روحى، اخلاقى و اقتصادى همسر و فرزندان خود مسؤول است و طفره رفتن و شانه خالى کردن از زیر بار اینمسؤولیتهاو بىتفاوتى نسبت بهآنها آفت بزرگى براى زندگى خانوادگى محسوب مىشود.
غفلت از شناخت مسؤولیتهاى گوناگون خانوادگى، آثار زیانبار بسیارى به همراه داشته، در نهایت موجب پشیمانى و حسرت انسان خواهد شد. بدین جهت، ضرورت دارد که هر انسانى پیوسته درباره مسؤولیتهاى خانوادگى خود بیندیشد و با شناخت کامل به انجام دقیق آنها همّت گمارد. امیر مؤمنان على علیه السلام مىفرماید:
«کُلُّ امْرِىءٍ مَسْؤولٌ عَمَّا مَلَکَتْ یَمینُهُ وَ عَیالِهِ» «1»
هر مردى نسبت به زیردست و خانواده خود مسؤول است.
جلوههاى مسؤولیتپذیرى
بعضى از نمودهاى مسؤولیت پذیرى زن و شوهر در زندگى خانوادگى عبارتند از:
1- تأمین هزینه زندگى
2- مدیریّت خانواده
3- همسردارى